Kleine Beer

De Kleine Beer (Ursa Minor, afkorting UMi) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, liggend tussen rechte klimming 00^u00^m en 24^u00^m en tussen declinatie +65° en de pool (+90°). Het grootste deel van het sterrenbeeld ligt ongeveer tussen rechte klimming 13^u en 18^u. Op de breedte van de Benelux is het sterrenbeeld circumpolair en bevat de noordelijke hemelpool die zich in de buurt bevindt van de ster Polaris. In 1950 was de afstand tussen deze ster en de pool 1°, maar door de precessie verandert deze afstand.

De Kleine Beer is een van de 48 klassieke sterrenbeelden die door Ptolemeus zijn beschreven. Het sterrenbeeld dateert uit de oudheid, men denkt dat de Griekse filosoof Thales van Milete het sterrenbeeld ongeveer 600 v.Chr. heeft geïntroduceerd maar het zal al veel eerder bekend zijn geweest als navigatiemiddel voor zeevaarders. In oude tijden werd Kleine Beer ook wel de Vleugel van de Draak genoemd.

Sterren

in volgorde van afnemende helderheid

Polaris (α, alpha Ursae Minoris, de Poolster)
Kocab (β, beta Ursae Minoris)
Pherkad (γ, gamma Ursae Minoris)
Epsilon Ursae Minoris (een Algol type veranderlijke ster)
Alifa al Farkadain (ζ, zeta Ursae Minoris)
Yildun (δ, delta Ursae Minoris)
Anwar al Farkadain (η, Eta Ursae Minoris)
Pherkad Minor (11 Ursae Minoris)

Wat valt er te zien?

PGC 54074 – UGC 9749 – Ursa Minor Dwerg

**PGC 54074 – UGC 9749** Giuseppe Donatiello

Beweging van de Noordpool door de eeuwen heen.

Door Polaris wordt tegenwoordig vrij nauwkeurig de plaats van de noordelijke hemelpool aangegeven: zij staat nu (Epoche 2000) op minder dan 1 graad van de pool, of anderhalf keer de schijnbare diameter van de maan. De kortste afstand van de Poolster tot de noordelijke hemelpool zal worden bereikt in 2102 (0° 27′ 31,5″, ofwel minder dan de diameter van de maan).

Door de precessie beschrijft de aardas in 25.770 jaar een grote (dubbele) kegel aan de hemel, zodat zowel de noordelijke als de zuidelijke hemelpool in een cirkel bewegen. Hierdoor zullen in de loop van deze periode verschillende sterren de rol van poolster vervullen. Rond het jaar 4100 is dit een zwakke ster in het sterrenbeeld Cepheus, vervolgens Deneb, een heldere ster in Zwaan. In het jaar 14.000 zal Wega, een heldere ster in Lier, de poolster zijn. Daarna duurt het nog ongeveer 12.000 jaar voordat de aardbewoners Polaris weer als nachtelijk oriëntatiepunt kunnen gebruiken.